Bağışçı bir gönüllünün nakli engelleyen bir rahatsızlığı olup olmadığını belirlemek için önce tıbbi öykü alınır ve fizik muayene yapılır. Kan testleri, kan testleri, karaciğer ve böbrek örnekleri, mikrobiyolojik testler geçirdiği bazı hastalıkları belirlemek için yapılır.
Akciğer filmi ve elektrokardiyografi kaldırılır. Kök hücreler periferik kandan alınırsa anestezi uzmanının görüşüne gerek yoktur. Aplastik anemi gibi durumlar için kemik iliği kök hücrelerinin toplanması gerekebilir.
Bu durumda donör genel anestezi alacağından anestezi bölümünde değerlendirme yapılmalıdır. Bu süreç, tüm tetkiklerin ve gerekli konsültasyonların tamamlanması ile 1-2 gün sürer.
Kemik iliği vericiden ameliyathanede alınır.
Özel iğneler yardımıyla femurun hemen üzerine düşen kemik iliğinden kan hücreleri alınır. Kabaca bir birim kana eşdeğer olan bu kan, kök hücreleri ayırmak ve saflaştırmak için bir laboratuvara gönderilir.
Bu işlemde toplandıktan sonra kas ağrısına benzer ağrılar oluşabilir ancak basit ağrı kesicilerle kontrol edilir ve kısa bir süre sonra geçer. Toplandıktan sonra donör aynı gün taburcu edilir.
İşlem sonrası laboratuvarda kök hücreler sayılır ve kaç tane canlı hücre belirlendikten sonra kişiye verilecek uygun miktarın uygun olup olmadığı hesaplanır. Gerekirse nakil için hazırlanıyorlar. Donörün kemik iliği kendini yeniden üretmeye başlar.
Kök hücrelerin kan yoluyla toplanması (aferez)
Aferez, kök hücrelerin toplanması için tercih edilen yöntemdir. Aferezde kan, koldaki büyük bir damardan veya merkezi bir venöz kateterden (boyun, göğüs veya kasık bölgesindeki geniş bir damara yerleştirilen esnek bir tüp) alınır.
Kök hücrelerin çevreleyen kandan alınabilmesi için önce kemik iliği kök hücrelerinin çevreleyen kana salınması gerekir. Bunun için G-CSF adlı bir ilaç kullanılır. G-CSF bir hastanede veya ayakta tedavi bazında uygulanabilir.
İlacın başlamasından 4 gün sonra tam kan sayımı ve kök hücre sayısı belirlenir. Sonuçlara göre yeterli sayıda kök hücrenin toplanabildiğinden emin olduktan sonra, kök hücreler aferez kullanılarak toplanır.
Tek seansta toplanamazsa ertesi gün toplama işlemi tekrar edilebilir. Aferez sırasında kişi ağrı veya acı hissetmez ve kan alındıktan kısa bir süre sonra günlük yaşantısına dönebilir.
Hasat edilen kök hücreler, programlı dondurma yöntemleri kullanılarak dondurularak veya bazı koruyucuların ilavesiyle mekanik dondurularak steril koşullarda dondurucularda veya nitrojen tanklarında saklanır.
Aferez prosedürünün yaygın yan etkileri
Hafif baş dönmesi, titreme, dudak çevresinde uyuşma, ellerinizde ve ayaklarınızda kramp ve karıncalanma hissedebilirsiniz. Bu yan etkilerin çoğu, işlem sırasında kandaki kalsiyum seviyelerinin düşmesinden kaynaklanır. Cihazda kanın pıhtılaşmasını önlemek için kalsiyuma bir antikoagülan (kan inceltici) eklenir.
Aferez işlemi her gün 4 ila 6 saat sürer
Kök hücrelerin toplanacağı gün sayısı, her gün hasat edilmesi gereken hücre sayısına bağlıdır. Toplama için gereken gün sayısı her kişi için aynı değildir.
Özetle; Hem kemik iliğinden hem de kandan kök hücre bağışı yapmak basit ve daha az zaman alan bir işlemdir. Bu işlemlerden sonra vücut çok kısa sürede yenilenir ve kök hücre üretmeye devam eder.
Çok sayıda kişinin kök hücre bağışçısı olma kararı, nakil için kök hücre arayan bir hastaya uygun kök hücre bulma olasılığını artırmaktadır.
Göbek kordonu kanından kök hücre elde edilmesi
Göbek kordonu kanı kök hücreler açısından zengindir ve birçok ciddi hastalık için değerli bir tedavi olmaya devam etmektedir. Bu nedenle depolanması sadece size değil, halk sağlığına da önemli faydalar sağlayabilir.
Göbek kordonu kanı, bebek doğduktan sonra plasenta tarafında kalan kandır. Göbek kordonu kanı, bebek doğduktan hemen sonra, göbek kordonu kesildikten sonraki ilk 10 dakika içinde göbek kordonundan alınır. Kan alınmadığında plasentadan kan atılır.
Göbek ve göbek kordonu kanının alınması normal doğum prosedürünü veya bebeği hiçbir şekilde etkilemez. Göbek ve göbek kordonu kanı örneklemesi çocuğu doğuran doktor tarafından yapılır. Göbek kordonu kan örneklemesi hem normal doğum sırasında hem de sezaryen sırasında mümkündür.
Alınan göbek ve göbek kordonu kanı 26 saat içerisinde laboratuvara gönderilerek özel yöntemlerle işlenerek uygun koşullarda dondurularak kordon kanı bankasında bir nitrojen buharı haznesinde saklanır. Bu donmuş değerli kök hücreler çözülebilir ve gerektiğinde tedavide kullanılabilir.